فوایده استفاده از باتوم کوهنوردی

باتوم یکی از ابتدایی‌ترین و در عین حال اساسی ترین وسایل کوهپیمایی است. امروزه بسیاری از کوهنوردان از باتوم در پیمایش های طولانی و صعودهای زمستانه خود استفاده می‌کنند و روز به روز به تعداد استفاده کنندگان اضافه می شود. بسیار مهم است که باتوم ها به صورت یک جفت (۲عدد) و صحیح به کار روند تا صدمه ای به کوهنورد وارد نشود.

بسیاری از کوهنوردان، صعود کنندگان و کوه ‌روها از باتون ها برای راحتی بیشتر ستون فقرات، و به خصوص مفاصل پایینی بدن در زمان صعود استفاده می‌کنند.

باتون ‌های تلسکوپی باید به روش صحیح مورد استفاده قرار بگیرند: همواره باید از دو باتون استفاده کرد که قابلیت تنظیم طول داشته و دستگیره‌هایی ( بند حمایت )داشته باشند که در زمانی که فرد استفاده کننده به آنها فشار وارد می‌کند حمایت کافی از وزن اش وجود داشته باشد. این از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است که هر دو باتون تا حد امکان در نزدیکی خط شیب بدن قرار گیرند.  حرکت طبیعی با باتون یک دست و یک پا می باشد ، نگاهی به حرکت چارپایان روش صحیح استفاده از باتون را نشان می دهد بدین صورت که در هنگام در دست گرفتن طوری طول آنرا تنظمیم نمایید که زاویه آرنج شما 90 درجه شود ،‌در سربالایی طول باتون کوتاه و در سراشیبی طول باتون بلندتر انتخاب شود .
در حین حرکت هم باتون دست راست با پای چپ و باتون دست چپ با پای راست به حرکت در می آید .

درموارد ذیل ودر حمل کوله پشتی های سنگین استفاده از باتوم  فشار را از روی مفاصل اندام تحتانی کم میکند:

الف:در سنین بالا وافراد سالمند

ب:در وزن بالای کوهنورد(کوهنورد سنگین وزن)

ج:ناراحتی قبلی مفاصل و ستون فقرات

د:در هنگام حمل کوله پشتی های سنگین (در برنامه های زمستانی و طولانی مدت)

ه:در هنگام کوهنوردی بر روی برف و مکانهای خیس،سبزه زار ، نرم ،هنگام عبور از رودخانه ،کوهنوردی در شرایط مه یا دید کم(در شرایط فوق حفظ تعادل نقش حیاتی برای سلامتی فرد دارد)

به طور کلی در دو دسته از برنامه‌ها استفاده از باتوم سودمند و ضروری است:

کوهپیمایی طولانی: در این دسته از برنامه‌ها، عواملی همچون مسافت بلند، زمان طولانی و بار سنگین، استفاده از باتوم را ایجاب می‌کنند. کاربرد باتوم در این گونه کوهپیمایی ها (عبور از خط‌الراس ها، صعودهای زنجیره‌ای و…) می‌تواند بخشی از نیروی وزن کوه‌نورد را به دست ها و بالاتنه انتقال داده و خطر آسیب های زانو را کاهش دهد

صعودهای زمستانه: در این گونه صعودها کاربرد باتوم ضروری است و همراه نداشتن آن می‌تواند مشکلات جدی پدید آورد. بررسی عمق برف، افزایش تعادل و کاهش فشار روی زانو، جلوگیری از لیز خوردن و… همگی توسط این ابزار محقق می‌گردد. لازم به ذکر است که داشتن کلنگ یا تبر یخ در مسیرهای پرشیب و یخی الزامی است و باتوم نمی تواند جایگزین آن گردد

فواید استفاده از باتوم

باتوم ها در ازای هر ساعت فعالیت کوهنوردی چندین تن وزن و به طور کلی در ازای یک روز فعالیت سنگین کوهنوردی حدود ۳۰ تن وزن و فشار را از روی زانوها به دست ها منتقل می کند.
– کاهش فشار ناشی از وزن بدن بر روی پاها و زانوها و کاهش خستگی و انتقال قسمتی از وزن بدن روی دست ها که عموما در کوهپیمایی در استراحت به سر می برند.
– افزایش حس تعادل، جلوگیری از سرخوردن یا زمین خوردن به ویژه در خستگی های مفرط در برنامه های کوهنوردی طولانی مدت
– کمک به حمل کوله پشتی های سنگین در برنامه های طولانی مدت یا زمستانی
– کمک به کمتر خسته شدن افراد دارای وزن بالا (کوهنورد سنگین وزن(
– بهبود ناراحتی قبلی مفاصل و ستون فقرات
– تسهیل راه رفتن بر روی برف، مکان های خیس، نرم، سبزه زار و همچنین به هنگام عبور از رودخانه، کوهنوردی در شرایط مه یا دید کم؛ که در این شرایط حفظ تعادل نقش حیاتی برای سلامتی فرد دارد.
– کاربردهای ابتکاری از باتوم مانند: ساخت برانکارد در مواقع ضروری، دفع خطر حیوانات، ثابت نگه داشتن عضو مجروح یا شکسته شده (به عنوان آتل) و…
– استفاده از باتوم از افزایش بی رویه ضربان قلب در ابتدای فعالیت و شروع کوه نوردی کمک کننده است؛ البته بعد از مدتی این کاهش ضربان به دلیل فعالیت ماهیچه های دست و پا ادامه پیدا نمی کند

معایب استفاده از باتوم کوهنوردی

۱– استفاده نادرست از باتوم: اگر فاصله بین بدن و باتوم زیاد باشد نه تنها کشیدگی در اندام ها زیاد می شود، بلکه هنگام چرخش درد زیادی نیز احساس خواهد شد.

۲– استفاده از باتوم احساس تعادل را کاهش میدهد: استفاده مداوم از باتوم توانایی هماهنگی کوهنورد را کاهش می دهد. هنگام استفاده از باتوم، کوه نورد احساس امنیت بیشتری می کند. این اثر در طولانی مدت مخرب بوده و باعث می شود در مناطقی که صعب العبور است، خصوصا جایی که فرد نمی تواند از باتوم استفاده کند، دچار مشکل شود؛ مانند: تیغه های باریک کوه ومسیرهای پرتگاهی. از آنجا که متداول ترین حادثه کوه نوردی، سقوط به دلیل لغزش در هنگام فرود است، این مساله می‌تواند خطرساز باشد.

۳– مکانیزم های محافظتی فیزیولوژیکی را کاهش می دهد: استفاده مداوم از باتوم تحریک کشیدگی فیزیولوژیکی را که برای تغذیه غضروف مفصلی، ورزیده کردن و حفظ حالت کشسانی مفصل لازم است، کاهش می دهد.

۴– افزایش ضربان قلب: به دلیل فعالیت ماهیچه های بزرگتر در اندام فوقانی و دست ها

۵– راحت نبودن هنگام عکاسی یا فیلمبرداری در برنامه های کوه نوردی: این یک دلیل پزشکی نیست ولی می تواند خطراتی برای کوه نورد داشته باشد

انواع باتوم که مورد استفاده کوه نوردان قرار می گیرد:

ثابت (چوب اسکی(: امروزه برای کوه نوردی کاربرد ندارد.

قابل تنظیم (تلسکوپی(: باتوم های تلسکوپی از نظر کارایی در کوه نوردی بهتر و ایمن تر می باشند. زیرا قابلیت مهم تنظیم ارتفاع باتوم وجود دارد. در پیمایش الزاما از باتوم های قابل تنظیم (تلسکوپی) استفاده می کنیم تا برای شرایط مختلف و حمل آن را تنظیم کنیم. ضرورت دارد در کوه پیمائی از یک جفت باتوم (۲ عدد باتوم) استفاده شود.

باتوم عادی: این نوع باتوم ها به دلیل ساختشان دیرتر آسیب می بیند و البته ضربه ها را متوالیا از زمین به دستتان منتقل کرده و باعث کمی خستگی می شوند. اگر توانایی بدنی شما اجازه می دهد، بهتر است از این نوع باتوم ها استفاده کنید؛ مخصوصا در کوه نوردی های بسیار سنگین و آلپی (سبک بار) زیرا امکان خرابی باتوم به حداقل می رسد.

باتوم ضربه گیر(آنتی شوک(: به دلیل وجود فنر به کار رفته در این باتوم ها، از نظر کاهش ضربه و فشار روی دست ها و ایجاد خستگی در ضربه های متوالی به دست ها کارایی بیشتری دارند

اجزای باتوم

همان طور که در شکل بالا نشان داده شده اجزای باتوم عبارتند از:

دسته باتوم: از جنس عایق پلاستیک و لاستیک تهیه شده است و جهت استفاده باتوم آن را در دست می گیرند.

بند حمایت: در قسمت بالای دسته باتوم تسمه ای قابل تنظیم وجود دارد؛ دست باید از داخل بند حمایت عبور کرده و دسته را بگیرد تا نیروی وزن را روی مچ دست تقسیم کند. نحوه گرفتن دسته باتوم به شکل زیر است

بدنه اصلی: بدنه اغلب باتوم ها از سه قسمت تشکیل شده و از جنس آلیاژهای فولاد(سنگین و بسیار مقاوم) یا آلیاژ آلومینیوم(سبک و با مقاومت کم) یا تیتانیوم(سبک و بسیار مقاوم) و به تازگی الیاف کربن(بسیار سبک و بسیارمقاوم) تهیه می شود. ۲ یا ۳ قسمتی که به صورت کشویی و دو بدو داخل هم فرو می‌روند و حالت تلسکوپی را به وجود می‌آورند

سیستم قفل: این قسمت از باتوم وظیفه تنظیم اندازه آن را دارد. با چرخانیدن به طرف چپ باز و به طرف راست بسته می شود

سخمه: نوک سخمه از یک الماسه یا تنگستن تشکیل شده است که باعث فرو رفتن در برف و یا زمین میشود و از لغزش باتوم جلوگیری می کند.

محافظ سخمه: زمانی که از باتوم استفاده نمی‌کنید آن را جمع کرده و محافظ سخمه را نصب کنید تا به کسی یا جایی آسیب نرساند

گل باتوم: قطعه ای پلاستیکی برای جلوگیری از فرو رفتن باتوم در برف، گل یا شن است

طریقه استفاده باتوم

از باتوم به دو طریق استفاده می کنند:   ۱- حرکت باتوم، باتوم، پا، پا        ۲- حرکت باتوم، پای مخالف باتوم، حرکت باتوم، پای مخالف باتوم

کوهنورد باید فاصله بین باتوم و بدن خود را تا حد امکان کم کند. قدم برداشتن هنگام فرود باید کوتاه، کشش دار، و تا حد امکان آرام باشد؛ نه آنقدر آرام که موجب خستگی عضلات چهارسر ران و عضلات جلو ران گردد بلکه تا جایی که جلوی کشیدگی اندام ها را بگیرد

تنظیم اندازه (ارتفاع) باتوم

ارتفاع باتوم بر اساس «قد فرد» و «شیب مسیر» باید تنظیم شود. به طوری که وقتی شما باتوم را به دست گرفته‌اید و سخمه آن روی زمین است، زاویه باز و و ساعد دست شما (آرنج) ۹۰ درجه باشد. با این حساب با توجه به شیب مسیر، روشن است که هنگام صعود اندازه باتوم کمتر از اندازه آن در هنگام فرود بیشتر است.

در شروع حرکت وقتی می‌خواهید از باتوم استفاده کنید، نگاهی به شیب کلی مسیر انداخته و ارتفاع باتوم را بر اساس آن تنظیم کنید. در مسیرهای برفی، شنی یا گلی، ارتفاع باتوم از محل گل‌باتوم تا دسته محاسبه می‌شود. زیرا سخمه در برف فرو می‌رود و از ارتفاع باتوم کاسته می‌شود.

دراستفاه از باتوم دقت شود تا حد امکان نزدیک به خط عمود بدن باشد. هنگام راه رفتن بدون حمل بار وکوله پشتی تفاوتی نمی کند که از یک یا دو باتوم استفاده شود اما در حمل بارهای سنگین برای حفظ تعادل حتما باید از دو باتوم استفاده شود. ارتفاع هر دو باتوم باید یکی باشد مگر در شرایط خاص. (مثلا هنگامی که مسیری را به صورت تراورس پیمایش می‌کنید باتونی که سمت پای کوه است کوتاهتر از باتونی است که سمت پای دره است)

چند نکته در استفاده از باتوم

– هیچ گاه در دراز مدت از باتوم به صورت تکی استفاده نکنید زیرا باعث ایجاد عارضه در بدن شما می‌شود.

– استفاده از باتوم در کوهنوردی نباید عادتی و همیشگی باشد. ونباید از آن در تمامی مسیرها استفاده کرد. بخصوص استفاده دائمی از باتوم در کودکان و نوجوانان جایز نیست.

– استفاده از باتوم در مسیرهای با شیب کم لطفی ندارد. همچنین در مسیرهای فنی یا با شیب زیاد، بخصوص در مسیرهای برفی پرشیب، باید از کلنگ یا تبریخ استفاده شود.

– ضمنا از دویدن در سراشیبی ها و برداشتن قدم های بلند بپرهیزید و در راه های باریک و خطرناک از طناب به عنوان کمک و حمایت استفاده کنید.

– باتوم را طوری حمل و استفاده نمایید که در صورت نیاز به دستانتان و عدم نیاز به باتوم بتوانید آن را به راحتی در کوله پشتی خود قرار دهید. دقت کنید قسمت تیز باتوم به سمت پایین باشد تا خطر یا مزاحمتی برای کوهنورد پشتی شما نداشته باشد.

– برنامه های کوهنوردی را متناسب با توانایی بدنی خود انتخاب کنید.

با رعایت موارد فوق می توان ده ها سال به ورزش کوهنوردی بدون بروز عوارض ارتوپدی و مفصلی بپردازید

توصیه ها:

کوهنورد باید با قدم های کوتاه،ضربه گیر ومتغیر (از لحاظ نحوه قدم برداری)تا جایی که میتواند جلوی کشیدگی اندامها را بگیرد. یعنی قدم برداشتن درهنگام فرود باید کوتاه، کشش دار،و تا حد امکان آرام باشد.(نه آنقدر آرام که موجب خستگی عضلات چهارسر ران وعضلات جلو ران گردد)

ضمنا از دویدن در سراشیبی ها و برداشتن قدم های بلند بپرهیزید ودر راههای باریک و خطرناک از طناب بعنوان کمک و حمایت استفاده کنید.  

مسیر های فرود را میانبر نزنید.

برنامه های کوهنوردی را متناسب با توانایی بدنی خود انتخاب کنید.

با رعایت موارد فوق میتوان ده ها سال به ورزش کوهنوردی بدون بروز عوارض ارتوپدی و مفصلی پرداخت.

مصرف مایعات در حین کوهنوردی: اگر کوهنوردان به نوشیدن زیاد مایعات عادت کنند مشکلات مفصلی کمتری برایشان بوجود میآید زیرا مفاصل از بی آبی رنج میبرند. بخصوص در طول ضرب دیدگی های خفیف و مداوم غضروف ها (به ویژه در زانوها هنگام پایین رفتن از کوه )مشکل کم آبی بیشتر نمود پیدا میکند،زیرا غضروف ها دارای رگ نیستند واولین جایی هستند که از بی آبی دچار مشکل میشوند.

استفاده از باتوم در کوهنوردی نباید عادتی و همیشگی باشد. ونباید از آن در تمامی مسیرها استفاده کرد بخصوص استفاده دائمی از باتوم در کودکان و نوجوانان جایز نیست.

در استفاده از باتوم باید فوائد و مضرات آن در نظر گرفته شود سپس در موردکاربرد آن تصمیم گرفته شود.

باتوم را طوری حمل و استفاده نمایید که در صورت نیاز به دستانتان و عدم نیاز به باتوم بتوانید آن را براحتی در کوله پشتی خود قرار داده و قسمت تیز باتوم بسمت پایین باشد تا خطر یا مزاحمتی برای کوهنورد پشتی شما نداشته باشد.

استفاده از باتوم می تواند در تقویت عضلات دستهای کوهنورد موثر باشد همانطور که می دانیم کوهنوردان بخاطر نوع و شیوه ورزش کوهنوردی اکثرا از پاهای خود استفاده می کنند که بمرور زمان می تواند باعث ضعف نسبی عضلات دستهای آنان گردد که با استفاده از باتوم می توانند جلوی این ضعف نسبی عضلات دست را بگیرند. 

با تشکر از شما مطالب آموزشی فروشگاه تبریزکمپ